1. Vận động - Giáo dục - Tư vấn:

Để tác động thay đổi hành vi đối tượng, có thể dùng các loại hình truyền thông trực tiếp khác nhau: giáo dục, tư vấn, vận động

Phụ thuộc vào Kiến thức – Thái độ - Hành vi ban đầu của đối tượng mà quyết định dùng hình thức gì trước, sau cho phù hợp

• Vận động là hành động thuyết phục đối tượng thực hiện một hay nhiều hành vi cụ thể.
• Giáo dục là quá trình cung cấp thông tin khách quan và làm rõ một chủ đề cho đối tượng.
• Tư vấn là hành động giúp đỡ đối tượng tự mình ra quyết định bằng cách cung cấp thông tin khách quan và hỗ trợ họ về tinh thần.

(đối tượng: một cá nhân hay một nhóm người)

1.1. Vận động:

Mục tiêu: thuyết phục đối tượng thực hiện một hay nhiều hành vi cụ thể.

Làm thế nào để đạt được mục tiêu:

• Báo cho đối tượng biết về vấn đề đó
• Nói cho họ biết cần phải làm gì với vấn đề đó
• Đưa ra lý do vì sao họ nên thực hiện hành vi mà bạn đề ra
• Đôi khi, cần tạo ra sự lôi cuốn về cảm xúc (lo sợ, vui vẻ…), về giá trị của hành động (mang lại lợi ích dặc biệt nào….)
• Đính chính hoặc bác bỏ tin đồn/ thông tin sai lệch nếu cần thiết.
• Đưa ra hướng dẫn nếu thích hợp.
• Sử dụng phương tiện nghe nhìn lôi cuốn cảm xúc. Lưu ý rằng các quảng cáo, áp phích, đài phát thanh/ chương trình ti vi có thể được sử dụng để vận động cộng đồng…..

1.2. Giáo dục:

Mục tiêu: cung cấp thông tin khách quan và làm rõ chủ đề cho đối tượng.

Làm thế nào để đạt được mục tiêu:

• Giới thiệu chủ đề và mục tiêu của buổi giáo dục.
• Mô tả ngắn gọn về bài trình bày sẽ được tổ chức và giới thiệu như thế nào (vd: đầu tiên mô tả về tình trạng xả rác vào kênh mương; tiếp theo, các tác động đến môi trường và đời sống; sau đó, các cách để giảm thiểu tình trạng này và cuối cùng là hỏi và trả lời).
• Sử dụng  phương tiện nghe nhìn rõ ràng.
• Đưa ra hành động mô phỏng để chứng minh nếu thích hợp
• Khuyến khích các câu hỏi.
• Cung cấp thông tin cho các hoạt động tiếp theo.

1.3. Tư vấn:

Mục tiêu: là hành động giúp đỡ đối tượng ra quyết định của riêng họ bằng cách cung cấp thông tin khách quan và hỗ trợ họ về tinh thần.

Làm thế nào để đạt được mục tiêu:

• Nhiệt tình và hỗ trợ với thái độ ‘tự nguyện’.
• Hỏi đối tượng về các các lo lắng mà họ gặp phải. Lắng nghe chăm chú và đồng cảm với họ. Tóm tắt kịp thời các ý kiến
• Nói cho đối tượng biết về các chủ đề liên quan.
• Giúp đối tượng hiểu giá trị của họ và các trở ngại khi ra quyết định.
• Giải thích về phương pháp hành động và thảo luận các cách để vượt qua những trở ngại.
• Sắp xếp lại thời gian hẹn gặp lại nếu cần (hay hướng dẫn  đối tượng đến tìm sự giúp đỡ ở một nơi khác).

Các gợi ý khi tiếp xúc để vận động, tư vấn đối tượng

• Thiết lập tốt mối quan hệ với đối tượng trước - trong - sau khi nói chuyện với họ, tỏ thái độ quan tâm họ.
• Chọn chỗ ngồi phù hợp, không tạo khoảng ngăn cách về vị trí ngồi và khoảng cách.
• Giúp đối tượng thấy tự nhiên, thoải mái.
• Thoải mái để đối tượng tiếp xúc cũng thoải mái theo.
• Quan sát nét mặt, cử chỉ của đối tượng khi giao tiếp với họ.
• Biểu lộ cam kết giữ kín thông tin cá nhân của họ để họ tự tin hơn.
• Luôn giữ “tiếp xúc mắt” để thiết lập và duy trì sự giao tiếp tốt.
• Giúp và động viên họ tự kể ra vấn đề cụ thể của họ, “Bạn có thể kể cho tôi biết về...”, “Bạn có thể nói cho tôi biết là bạn cảm thấy thế nào về...”, ...
• Hỏi những vấn đề có liên quan hoặc dẫn dắt để từ đó có nhiều thông tin mong muốn. Tránh hỏi câu hỏi đóng dẫn đến việc trả lời “Có” hoặc “Không”, câu hỏi mở giúp có nhiều thông tin hơn. Nên hỏi cho đến khi bạn hiểu được vấn đề.
• Lắng nghe họ một cách cẩn thận và không nên xen vào ngắt lời khi không cần thiết, có thể ngưng các công việc khác khi đang nghe.
• Không nên đánh giá một cách chỉ trích là họ không biết gì, là họ thiếu tích cực hoặc là họ không thể hợp tác được.
• Luôn phản hồi lại những điều bạn đã nghe hoặc hiểu để giúp định hướng công việc tiếp theo cho cả 2 phía, ví dụ: “theo tôi hiểu, bạn vừa nói về.....”, “à, bạn đang ngại về việc.., tại sao như vậy?”.
• Giúp cho đối tượng của bạn nhìn thấy những khả năng tích cực hơn để giải quyết vấn đề của họ bằng cách cung cấp thông tin và cách gợi ý về phương án kỹ thuật, về cách thức thực hiện....
• Luôn khuyến khích đối tượng:
  • Không bằng lời: gật đầu, ánh mắt cảm thông...
  • Bằng lời: vâng/dạ, tôi hiểu, xin mời tiếp tục, u-m-hm......
• Nói rõ, tốc độ vừa phải, dễ nghe, biểu lộ trạng thái tâm lý khác nhau, có nhấn mạnh ý chính.
• Lưu ý cử chỉ của bạn, khoảng cách với đối tượng, tư thế đi - đứng - ngồi, nét mặt, sự di chuyển đi lại....
• Tránh tạo cho đối tượng có cảm giác là bạn đang rất vội, thiếu thời gian....
• Giúp đối tượng tự lập kế hoạch của họ bằng cách trả lời các câu hỏi:
  • Bạn cần nên/phải làm gì?
  • Bạn sẽ làm điều gì trước tiên?
  • Bạn sẽ làm điều đó như thế nào?
  • Ai có thể cùng giúp bạn?.....

2. Truyền thông nhóm nhỏ tại cộng đồng:

2.1. Cấu trúc nội dung của một cuộc họp cộng đồng:

Phần mở đầu:

• Bố trí không gian làm việc
• Giới thiệu lẫn nhau
• Tạo không khí thoải mái
• Giới thiệu mục tiêu, nội dung làm việc
• Giới thiệu cách làm việc, thời gian......

Hoạt động chính: Có thể là một hoặc tập hợp trong số các hoạt động sau:

• Cung cấp thông tin: khái niệm, hiện trạng, qui định, mô hình....
• Thảo luận: các vấn đề, nguyên nhân, khó khăn và thách thức, quan điểm về giải pháp, giải pháp, cơ chế, hợp tác.....
• Lựa chọn ưu tiên: vấn đề quan tâm, giải pháp....
• Bổ sung thông tin.
• Định hướng vấn đề.
• Làm thư giản......

Phần kết thúc:

• Tóm tắt và nhấn mạnh các ý chính.
• Tổng hợp các ý kiến.
• Xác định công việc đã đạt được.
• Xác định nhu cầu tiếp theo.
• Duy trì không khí hợp tác....

2.2. Các yếu tố cơ bản để trình bày có hiệu quả:

Một buổi thuyết trình hiệu quả là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố:

• Mục tiêu buổi nói chuyện
• Kiến thức về chủ đề / Nội dung bài trình bày
• Cách truyền đạt / Cách sử dụng hỗ trợ trực quan
• Phong cách người trình bày
• Cách huy động sự cùng tham gia / Cách dẫn dắt thảo luận
• Xử lý tình huống
• Đánh giá kết quả để cải tiến

2.3. Phát triển ý tưởng:

2.4. Bài trình bày trực quan:

Một cách đơn giản, trực quan hoá là việc sử dụng ‘hình ảnh’ (bao gồm chữ viết, hình chụp, hình vẽ, sơ đồ,...) để trình bày một thông tin, có thể dễ dàng nhìn thấy được bằng mắt thay thế cho lời nói chỉ nghe được bằng tai.

Các nguyên tắc trực quan hoá:

• Kích thước hình ảnh, chữ.. phải lớn để mọi người đều thấy rõ
• Phối hợp màu sắc hài hòa, thu hút sự chú ý
• Trình bày thông tin có cấu trúc, theo nhiều cách: mở toàn bộ, ‘che và mở dần’, ‘mở và che dần’
• Chỉ vào thông tin và di chuyển chậm rãi, đủ thời gian cho người đọc ‘cảm nhận’ được thông tin trên màn hình, bảng trực quan
• Kiểm tra kỹ vật dụng và phương tiện trước khi sử dụng

Do đó nên lưu ý:

Tính hệ thống hóa – Ít chữ - kích thước chữ/hình ảnh – Màu sắc – Hình ảnh/sơ đồ... minh họa – Tính cấu trúc của thông tin - Sáng tạo

 Ví dụ về sử dụng trực quan khi trình bày và thảo luận

2.5. Cách trình bày trực quan:

2.6. Hỏi câu hỏi khi thảo luận:

Dạng câu hỏi

- Câu hỏi đóng    : dẫn đến câu trả lời CÓ hoặc KHÔNG, dùng cho câu trả lời nhanh, khi cần đưa ra quyết định, nhưng không cung cấp nhiều thông tin

- Câu hỏi mở : kích thích suy nghĩ và tạo ra nhiều hướng trả lời: Cái gì? Tại sao? Khi nào? Như thế nào? Ở đâu? Ai?

Có thể lập câu hỏi để dẫn đến dạng trả lời theo mong muốn:

Ví dụ:

2.7. Thu thập ý kiến khi thảo luận:

• Hình thức thu thập ý kiến?
  • Hỏi trực tiếp cho toàn bộ người dự, mỗi người (tự nguyện hoặc lần lượt) nói hoặc viết ra giấy  trong khoảng thời gian ấn định trước
  • Chia nhóm nhỏ ngồi tại chỗ, thảo luận để chọn ra ý kiến đại diện, nói hoặc viết ra giấy
  • Chia nhóm và di chuyển chỗ ngồi để làm việc theo chủ đề chung hoặc riêng, nhóm cử người trình bày trước toàn thể (hoặc cung cấp kết quả để tổng hợp chung), mọi người cùng bình luận
  • Mỗi nhóm phân tích riêng một vấn đề, sau đó các nhóm di chuyển để bổ sung ý kiến cho nhau
• Cách chia nhóm?
  • Đếm số ngẫu nhiên, ngẫu nhiên từ trò chơi, theo chuyên môn, theo địa bàn sinh sống làm việc, theo vị trí ngồi, theo lựa chọn cá nhân, theo giới, theo các tiêu chi khác….